Gerenommeerd filmmaker, scenarioschrijver- en daardoor een bekende culturele BN-er, Hetty Naaijkens-Retel Helmrich, heeft haar goede naam en faam al meer dan een halve eeuw met verve opgebouwd. Ze maakte al veel prachtige en internationaal bekroonde films. Tegelijkertijd hoort daar ook haar inzet en studie bij, ten behoeve van de 350 jaar oude koloniale Nederlands-Indische historie. Zelf heeft Hetty een Javaanse moeder en een Nederlandse vader.
In het nieuwste nakomelingen boek “Ahnen und Enkel” van de grote reformator Maarten Luther staan ook Hetty met haar voorouders, ouders, echtgenoot, kinderen, kleinkinderen en haar broers en zussen vermeld. Hetty die de doopnamen Hedwig Mélanie Madeleine heeft en van huis uit katholiek is op-gevoed behoort tot de rechtstreekse nazaten van deze grote reformator aller tijden.
Tekst en fotografie; Nico de Beer
Dubbelbloed
“Nee, ik ben geen Halfbloedje, maar een “Dubbelbloed”, want ik heb zowel Javaans als Nederlands bloed; dat is wat ik ben!”. Met die duiding laat de bekende documentairemaker nadrukkelijk merken dat haar doelgroep aan meer transparantie en erkenning toe is. Voor de duidelijkheid; Het woord Indo is in feite een afkorting van Indo-Europeaan. Het zijn mensen waarvan één van hun (voor)ouders Europeaan is. Uiteraard is een Indonesiër iemand waarvan beide ouders van Indonesische komaf zijn. Als het de nog op te richten omroep Bersama lukt vóór het einde van het jaar 50.000 leden te werven dan krijgen de inmiddels 2 miljoen Nederlanders met een Nederlands-Indische achtergrond zendtijd middels een eigen omroep om hun erfgoed te bewaren en hun identiteit glans te geven.
Hetty is in 1955 in Bandung op Java geboren en twee jaar later is het gezin Retel Helmrich naar Nederland gerepatrieerd. Samen met haar echtgenoot Joris Naaijkens – zoon van het Beekse icoon Jan – zaten zij beiden 8 jaar op Curaçao in het onderwijs. Terug in Nederland richtten zij samen met haar broer Leonard Retel Helmrich, die uit hetzelfde hout is gesneden en eveneens is gepassioneerd, het inmiddels bekende bedrijf; “Scarabeefilms” op. “Mijn meisjesdroom ging hiermee in vervulling”, benadrukte de sympathieke Goirlese filmmaker. En de resultaten bleven niet uit: internationaal prijswinnende documentaires en speelfilms met vaak het thema “over de klanken van de oorsprong” en “overleven in moeilijke omstandigheden” als de rode draad door haar levensfilosofie.
Documentaire “Klanken van oorsprong” heeft al meer dan 25.000 kijkers
“Natuurlijk ben ik heel veel dank verschuldigd in deze aan de talrijke TV zenders in binnen en buitenland. Mede door de vrijheid en ruimte die mij is toevertrouwd, ben ik in 2004 zelfs onderscheiden als; Mediavrouw van het jaar met de Martha Hering Broche”.
Tevens werd haar script bekroond met de meest prestigieuze prijzen, zoals de Top-Awards op het filmfestival Sundance van de bekende Amerikaanse acteur Robert Redford en de hoofdprijzen op het IDFA. Voor de documentaire “Stand van de Sterren”, ontving Hetty de nominatie van de Writers Guild of America in Hollywood. Bovendien gingen Hetty en haar broer Leonard in 2013 met hun film “Hollandse Nieuwe” in première op het Tribeca Film Festival van Robert de Niro, in New York. Smaakmakende documentaires die expliciet door de ambitieuze filmmaker zijn geregisseerd zijn; “Contactpensions – Djangan Loepah!”, “Buitenkampers – Boekan Main!” en “Klanken van Oorsprong – Poekoel Terroes!!” die alle drie in korte tijd de Kristallen Filmstatus behaalden. Bijzonder is dat haar nieuwste bioscoopdocumentaire “Klanken van Oorsprong” inmiddels al meer dan 25.000 belangstellende bezoekers trok. Overigens is deze film nog steeds te zien via NPO Plus en NPO Start. En al Hetty’s films zijn via de website www.klankenvanoorsprong.nl op DVD verkrijgbaar.
Hetty weet ’het Indisch zwijgen’ te doorbreken
Als gerenommeerd filmmaker, scenarioschrijver en documentairemaker heeft Hetty altijd haar ziel en zaligheid geïnvesteerd om “het Indisch zwijgen” te doorbreken. In veel van haar werken gaf de Goirlese regisseur steeds een duidelijk stem, zodat de tweede en derde generatie Indische Nederlanders, vaak voor het eerst de schokkende verhalen hoorden.
Met de film “Klanken van Oorsprong – Poekoel Teroes!” besluit ze het verhaal van de Indische Nederlander zo transparant mogelijk te ontrafelen. Het is een waardig verhaal dat de veerkracht illustreert van die doelgroep. In die film wordt het duidelijk, hoe de mensen berooid, met achterlating van al hun persoonlijke bezittingen, getraumatiseerd door de oorlog, bepaald niet met open armen in Nederland ontvangen werden maar wel voor een aardverschuiving hebben gezorgd in het muzieklandschap in Nederland en ver daarbuiten. In Klanken van Oorsprong komen bekende Indische Nederlanders als Anneke Grönloh, Boudewijn de Groot, Liesbeth List, Ernst Jansz, de Blue Diamonds, Sandra Reemer en de Tielman Brothers aan bod.
Binnen de familie van Hetty werd er ook veel gezwegen over de gruwelijkheden van de oorlog in Indië. “Mijn vader had twee neven die tijdens de oorlog verschillende verzetsdaden pleegden. De zussen van de twee broers werden als straf voor het verzetswerk van hun broers door de Japanners verkracht en voor de ogen van hun familie onthoofd!”, vertelde de nog altijd geëmotioneerde Hetty Naaijkens-Retel Helmrich, die dit bericht pas hoorde toen ze zelf volwassen was. En er was het verhaal van de vrouw die al tien jaar dood in haar woning lag. In de pers werd geschreven dat het ging om de Rotterdamse Beppie de Bruin.
Hetty kende dat verhaal van de destijds zestienjarige Beppie die door een Japanner verkracht werd en niet in staat was het kind dat hieruit voortkwam liefde te geven. Het verhaal had ze wel eens op een verjaardag van haar achternicht gehoord. Beppie was namelijk de tante van deze achternicht. Als ze het bericht op het landelijke nieuws hoort, beseft ze pas later dat het om het familielid van haar achternicht gaat.
Hetty; ’We moeten openlijk over de traumatische gebeurtenissen kunnen praten’
“Het is sowieso belangrijk dat onze geschiedenis wordt doorgegeven aan de volgende generatie. De realistische historie van de Indo-European mag absoluut niet verdoezeld worden! Gelukkig zie ik wel dat de derde generatie grote belangstelling heeft over hun verleden. Maar als er niet over gesproken wordt, zullen ze nooit over de goede kennis beschikken. Velen van de latere generaties zijn op zoek naar hun identiteit.
“Sommigen van hen noemen zichzelf Indonesisch, omdat ze het verschil niet kennen tussen Indisch of Indonesisch en laten zich tatoeëren met Indonesische symbolen, iets waar hun grootouders zich in hun graf van om zouden draaien. Daarom ben ik blij dat er plannen zijn voor een Nederlandse – Indische omroep. Het werd tijd !”
Hetty Naaijkens pleit nadrukkelijk voor een toetreding van de Nederlandse – Indische omroep “Bersama” tot het Nederlands publieke omroepbestel. Momenteel wordt er gericht campagne gevoerd om met leden-wervingsacties voor het einde van het jaar tot 50.000 leden te komen. Hetty zal zelf toetreden tot de ledenraad van omroep Bersama. Zij hoopt van harte dat er ook heel veel lezers van het Goirles Belang, zich als sympathisant gaan aanmelden voor een eigen omroep ten behoeve van de Nederlands Indische groepering.
Aanmelden kan heel gemakkelijk via de website: www.omroepbersama.nl de kosten op jaarbasis bedragen slechts € 5,72. Bekende Indische Nederlanders zoals Ernst Jansz, Wieteke van Dort etc. werken met veel enthousiasme mee om het beoogde doel te halen.
Omroep Bersama heeft de Goirlese filmmaker reeds benaderd om in de toekomst haar historische kennis, ideeën, transparantie te visualiseren ten gunste van de Nederlandse Indische historie. “Ik doe het vooral graag om de derde generatie en de latere generaties beter te informeren over hun verleden”, vertelt Hetty Naaijkens-Retel Helmrich.
Voor meer informatie omroepbersama.nl en klankenvanoorsprong.nl
Bron: Goirles Belang